Πώς μπορείτε να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση των παιδιών σας;

Η φύση της αυτοεκτίμησης

Η αυτοεκτίμηση θεωρείται ως ένα βαθμό έμφυτη. Υπάρχουν δηλαδή κάποια εγγενή χαρακτηριστικά τα οποία είναι παρόντα κατά τη γέννηση και αναπτύσσονται ανάλογα με τις συνθήκες ανατροφής του παιδιού. Στο μεγαλύτερο όμως βαθμό της η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται και διαμορφώνεται από την εικόνα που το παιδί έχει για τον εαυτό του. Η εικόνα αυτή καθορίζεται από την αλληλεπίδραση με τους σημαντικούς άλλους, από τις επιτυχίες ή αποτυχίες σε διάφορους τομείς της ζωής του, από τα ταλέντα, τις ικανότητες αλλά και τη γενικότερη προσωπικότητα του.

Αν και η αυτοεκτίμηση δε θεωρείται δείκτης ψυχικής υγείας, ωστόσο φαίνεται να αποτελεί προγνωστικό δείκτη για το πώς κάποιος θα συμπεριφερθεί σε μια κατάσταση. Για παράδειγμα ένα παιδί που θεωρεί ότι θα αποτύχει σε κάποια εξέταση, το πιο πιθανό είναι να μην προσπαθήσει καν. Αντίστοιχα ένα παιδί που θεωρεί τον εαυτό του καλό φίλο, θα αναπτύξει περισσότερες κοινωνικές δεξιότητες και θα νιώθει πιο άνετα στις κοινωνικές συναλλαγές. Άρα η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά την ζωή που θα ζήσουμε.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να χτίσει την αυτοεκτίμηση του;

Δείξτε του θετική εκτίμηση και αποδοχή. Ένα παιδί έχει ανάγκη να γνωρίζει ότι θα το αγαπάτε ακόμα και αν κάνει λάθη και ότι η εκτίμηση που λαμβάνει είναι βαθύτερη και δεν εξαρτάται από το αν τα πήγε καλά στα μαθηματικά ή αν είναι πρωταθλητής στο μπάσκετ. Αντιμετωπίστε με κατανόηση τις αποτυχίες του και αποδεχθείτε τις αδυναμίες του. Μη ξεχνάτε ότι αποτελείτε τα σημαντικότερα πρόσωπα στη ζωή του παιδιού σας και η κρίση σας είναι πολύ σημαντική γι αυτό.

Περάστε χρόνο μαζί του. Όταν περνάτε χρόνο με το παιδί σας σε δραστηριότητες που του αρέσουν και έχει επιλέξει, το κάνετε να νιώθει ότι έχει αξία, ότι είναι σημαντικό πρόσωπο για εσάς και το βοηθάτε να αναπτύξει μια ασφαλή αίσθηση εαυτού.

Χρησιμοποιήστε την ενεργητική ακρόαση. Ακούστε προσεκτικά τις εμπειρίες, τους προβληματισμούς, τις ανησυχίες και τη γνώμη του παιδιού, χωρίς να διακόπτετε, να κρίνετε, να μειώνετε τα συναισθήματα του ή να του λέτε πώς να νιώσει. Με αυτό τον τρόπο του διδάσκετε πώς να εμπιστεύεται και να αποδέχεται τον εαυτό του.

Θέστε σαφή όρια. Το παιδί που γνωρίζει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, νιώθει ασφάλεια και έχει μεγαλύτερες τάσεις εξερεύνησης και πειραματισμού, οι οποίες θα του προσφέρουν νέες εμπειρίες και θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας θετικής εικόνας εαυτού.

Να έχετε λογικές απαιτήσεις και προσδοκίες. Όταν έχετε λογικές απαιτήσεις ως προς τη συμπεριφορά του παιδιού, τότε αυτό θα ανταποκριθεί χωρίς δυσκολία και θα αναπτύξει αίσθηση επάρκειας. Αντίθετα οι πολύ υψηλές προσδοκίες πιθανότατα θα κάνουν το παιδί να νιώθει ότι όσο και να προσπαθεί δε θα τα καταφέρει, θα έχει μικρότερη ανοχή στην αποτυχία αλλά και στρεβλωμένη εικόνα εαυτού.

Παρέχετε στο παιδί ευκαιρίες για επιτυχία. Δώστε στο παιδί σας τη δυνατότητα να συμμετέχει σε δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες του. Οι ευκαιρίες αυτές θα αποτελέσουν αντισταθμιστικό παράγοντα για τυχόν αποτυχίες σε άλλους τομείς.

Επαινέστε την προσπάθεια. Όποιο αποτέλεσμα και αν έχουν οι ενέργειες του παιδιού είναι σημαντικό να επαινείται η προσπάθεια. Ο έπαινος που ακολουθεί ένα επίτευγμα, θα πρέπει να βασίζεται στην πραγματικότητα και να περιγράφει ακριβώς για ποιο λόγο δίνεται. Π.χ. «μου αρέσει έτσι όπως έστρωσες το κρεβάτι σου, το πώς τοποθέτησες τα μαξιλάρια» και όχι «μπράβο που τακτοποίησες το δωμάτιο σου».

Βοηθήστε το παιδί να αναπτύξει ικανότητες διαχείρισης προβλημάτων. Μη τρέχετε να σώσετε το παιδί από τα λάθη του. Με αυτό τον τρόπο του διδάσκετε ότι δεν είναι ικανό να αντιμετωπίζει μόνο του τα προβλήματα του και ενισχύετε την εξάρτηση και την αδυναμία ανάληψης ευθυνών. Επομένως, όταν ένα παιδί έχει ένα πρόβλημα, ενθαρρύνετε το να βρει τη λύση μόνο του και να την εφαρμόσει. Συζητήστε μαζί του διάφορες εναλλακτικές και αξιολογήστε κάθε μια ξεχωριστά. Το παιδί που θα καταφέρει να λύσει μόνο τη δυσκολία που έχει προκύψει θα νιώσει όμορφα με τον εαυτό του και θα πιστέψει στις ικανότητες του.

Θυμηθείτε

Το να βοηθήσετε ένα παιδί να χτίσει την αυτοεκτίμηση του, σημαίνει ότι του παρέχετε ευκαιρίες να συγκεντρώσει τα στοιχεία εκείνα που θα ενισχύσουν την αίσθηση επάρκειας και ικανότητας, η οποία θα είναι σταθερή και δε θα κλονίζεται από μικρές απογοητεύσεις και αποτυχίες. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι να τα πηγαίνει καλά σε όλα αλλά να διαμορφώσει μια ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό του και να αισθάνεται ασφαλής σε τέτοιο βαθμό που να μπορεί να παρατηρεί και κυρίως να αποδέχεται τα αρνητικά του στοιχεία και τα πράγματα στα οποία αποτυγχάνει.

Αν παρόλα αυτά αντιμετωπίσετε οποιαδήποτε δυσκολία μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου.

Κούρια Ιωάννα, Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια.